Lịch sử - Văn hóa hình thành xã Chiềng Đen

Xã Chiềng Đen là vùng đất có lịch sử lâu đời, những người Thái đầu tiên đến đây đã vững chí, bền lòng, khai hoang, đuổi thú dữ, canh tác, săn bắn, hái lượm và dần dần định cư thành những bản, mường. Mỗi bản thường có 2 – 3 dòng họ định cư từ sớm. Cứ như vậy, các thế hệ người dân Chiềng Đen nối tiếp nhau bỏ biết bao công sức, mồ hôi, nước mắt và cả xương máu để xây dựng cho quê hương.

Lịch sử khẳng định cách đây hàng nghìn năm, thủ lĩnh bộ lạc Văn Lang đứng lên thống nhất 15 bộ lạc người Việt lập nên Nhà nước Văn Lang, xưng vua lấy biệt hiệu là Hùng Vương, Địa bàn Chiềng Đen lúc đó thuộc bộ Tân Hưng.

Đến triều nhà Trần (thế kỳ XIII) bộ máy hành chính được kiện toàn từ Trung ương đến địa phương, Chiềng Đen ngày ngay thuộc đất châu Gia Hưng, trấn Thiên Hưng. Sang thời Lê (thế kỷ XV) theo “Dư địa chí” của Nguyễn Trái, phủ Gia Hưng lúc ấy có một huyện là Thanh Xuyên và 5 châu gồm: Châu Mai, Châu Mộc, Châu Việt (nay là Yên Châu), châu Thuận, châu Phù Hoa (nay là Yên Châu). Vùng đất Chiềng Đen thuộc châu Thuận, phủ Gia Hưng, xứ Hưng Hóa (Hưng Hóa Từ tuyên).

Theo sách “Hưng Hóa phong thổ lục” của Hoàng Bình Chính, đầu đời Lê Cảnh Hưng, khoảng năm 1967 – 1782, châu Thuận vì quá rộng nên cắt đặt thêm 3 châu là Mường La, Mai Sơn, Tuần Giáo. Địa bàn Chiềng Đen thuộc châu Mường La.

Ngày 24/5/1886, pháp thành lập châu Sơn La thuộc phủ Gia Hưng, tỉnh Hưng Hóa. Sau đó, pháp chia vùng thượng du Bắc bộ thành 4 đạo quân binh, cai trị theo chế độ quân quản thì tỉnh Sơn La thuộc đạo quân binh 4. Ngày 27/2/1892, Pháp thành lập tiểu quân khu Vạn Bú (gồm 2 phủ và 8 châu). Đến 10/10/1895, thành lập Vạn Bú, ngày 23/8/1904 đổi tỉnh Vạn Bú thành tỉnh Sơn La.

Kháng chiến chống pháp thắng lợi, ngày 29/4/1955, tỉnh Sơn La giải thể, các châu trực thuộc nằm quản lý trực tiếp của khu tự trị Thái mèo (sau đổi tên thành khu tự trị Tây Bắc) mới được thành lập. Năm 1961, theo Quyết định số 85/QĐ/TC của Ủy ban hành chính khu tự trị Thái mèo về việc hợp nhất các xã thuộc châu Mường La, hai xã Chiềng Cang và xã Chiềng Đen hợp nhất làm 1 xã , lấy tên là Chiềng Đen.

Ngày 24/12/1962, tỉnh Sơn La được tái lập gồm 7 huyện: Thuận Châu, Quỳnh Nhai, Mường La, Mai Sơn, Sông Mã, Yên Châu, Mộc Châu và Thị xã Sơn La. Xã Chiềng Đen thuộc huyện Mường La.

Tháng 3/1979, để tạo điều kiện mở rộng địa giới hành chính và phát triển thị xã Sơn La, xã Chiềng Đen tách từ huyện Mường La sắp nhập vào thị xã Sơn La với 12 bản, đến năm 2007 tiếp nhận thêm hai bản tái định cư thủy điện Sơn La từ huyện Quỳnh Nhai chuyển xuống từ đó xã Chiềng Đen ổn định và quản lý hành chính với 14 bản:

1.Bản Lốm Tòng	8. Bản Nong Bay
2. Chiềng Xét	9. Bản Phiêng Tam
3.Bản Pảng	10. Bản Phiêng Niệu
4.Bản Tò Lọ	11. Bản Nam
5. Bản Tam	12. Bản Phiêng Nghè
6. Bản Quỳnh Tam	13. Bản Bôm Nam
7. Bản Quỳnh Phố	14. Bản Giáng

Đến tháng 7/2019, sắp nhập 14 bản với nhau còn 11 bản bản:

1.Bản Tòng Xét	7. Bản Phiêng Tam
2.Bản Pảng	8. Bản Nam Niệu
3.Bản Nong Lọ	9. Bản Phiêng Nghè
4.Bản Quỳnh Tam	10. Bản Bôm Nam
5. Bản Tam	11. Bản Giáng
6. Bản Quỳnh Phố